Hướng dẫn cách chơi cờ vây chi tiết từ A-Z

Cờ vây là một trong những board game lâu đời nhất vẫn được yêu thích rộng rãi. Trò chơi này không chỉ rèn luyện tư duy chiến thuật mà còn mang tính giải trí cao. Nếu bạn mới bắt đầu, hãy theo dõi hướng dẫn sau của Sunwin để nắm vững cách chơi cờ vây và nâng cao kỹ năng chơi.

Lịch sử cờ vây

Cờ vây là một trong những board game cổ xưa nhất, có lịch sử ít nhất 3.000 năm, thậm chí có thể lên đến 4.000 năm. Nhiều truyền thuyết xoay quanh nguồn gốc của trò chơi này.

Một giả thuyết phổ biến cho rằng cờ vây xuất hiện vào thời Nghiêu Đế (2357–2256 TCN). Theo đó, vị vua huyền thoại này đã tạo ra trò chơi để rèn luyện trí tuệ cho con trai. Một thuyết khác lại cho rằng Đế Thuấn (2255–2205 TCN) mới là người sáng tạo ra cờ vây với mục đích tương tự.

Ngoài ra, có giai thoại kể rằng Ngô, chư hầu của hoàng đế Thương Hiệt (1818–1766 TCN), đã phát minh ra cờ vây cùng với bài lá. Một giả thuyết khác cho rằng trò chơi này do một nhà chiêm tinh dưới triều đại nhà Chu (1045–255 TCN) sáng tạo.

Dù có nhiều tranh cãi về nguồn gốc, cờ vây vẫn được công nhận là một trò chơi chiến thuật lâu đời nhất, đóng vai trò quan trọng trong văn hóa và trí tuệ Á Đông.

Ý nghĩa ẩn chứa sau cờ vây

Nhiều kỳ thủ cờ vây cho rằng bàn cờ tượng trưng cho vũ trụ, được cấu thành từ 360 thiên thể. Bàn cờ có 19 đường dọc và 19 đường ngang, tạo thành 361 giao điểm. Điểm trung tâm, gọi là Thiên Nguyên, đại diện cho Thái Cực – trung tâm của vũ trụ.

Con số 360 tương ứng với số ngày trong một năm âm lịch, chia thành bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông. Quân cờ đen và trắng tượng trưng cho sự đối lập của ngày và đêm, thể hiện sự biến hóa của trời đất.

Bàn cờ vây được cho là có mối liên hệ sâu sắc với Hà Đồ và Lạc Thư – những biểu đồ cổ trong Chu Dịch. Cấu trúc của nó cũng phản ánh các nguyên tắc dịch học, với 361 điểm tương ứng với 360 ngày, 8 phương vị của Bát Quái và 72 giao điểm quanh chu vi, tượng trưng cho 72 tiết khí.

Quân cờ có hình tròn, mặt trên nhô lên, mặt dưới bằng phẳng, phân thành hai màu trắng và đen. Chúng thể hiện quy luật Âm – Dương, nguyên lý cốt lõi trong triết học phương Đông.

Bộ cờ vây gồm những gì?

1. Bàn cờ

Bàn cờ vây có các đường ngang và dọc cắt nhau, tạo thành lưới các giao điểm. Hiện nay, ba kích thước phổ biến là 9×9, 13×13 và 19×19.

• Bàn cờ 19×19 (361 giao điểm) là kích thước tiêu chuẩn trong thi đấu chuyên nghiệp. Theo quan niệm phương Đông, nó tượng trưng cho 361 ngày âm lịch và bốn góc bàn cờ đại diện cho bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.
• Bàn cờ 9×9 thích hợp cho người mới bắt đầu, giúp dễ làm quen với chiến thuật cơ bản.
• Bàn cờ 13×13 là bước đệm trước khi chuyển sang bàn 19×19, đòi hỏi người chơi phải thích ứng với không gian rộng hơn và chiến thuật linh hoạt hơn.

2. Quân cờ

Quân cờ có hai màu đen và trắng, với tổng số khoảng 400 quân, chia đều cho cả hai bên. Chúng được đặt tại các giao điểm trên bàn cờ và là công cụ chính để thực hiện chiến thuật và kiểm soát lãnh thổ trong trò chơi.

Nguyên tắc chơi cờ vây

• Luân phiên đặt quân: Mỗi lượt, người chơi đặt một quân cờ vào một giao điểm trên bàn cờ. Quân đen đi trước.
• Bỏ lượt: Nếu không muốn đi, người chơi có thể bỏ lượt. Nếu cả hai cùng bỏ lượt, ván cờ kết thúc.
• Quy tắc khí: Khi đặt xuống, quân cờ phải có ít nhất một khí (ô trống liền kề theo chiều ngang hoặc dọc). Khi đã đặt quân cờ xuống thì không thể di chuyển.
• Không đánh quẩn: Không được đặt quân để lặp lại trạng thái trước đó của bàn cờ.
• Luật đánh cướp (Ko): Nếu đen đặt quân để bắt quân trắng, trắng không thể đánh ngay lại để tái tạo vị trí cũ mà phải đi nước khác trước. Nếu đen không chặn, trắng có thể phản công sau đó.

Luật ăn quân

Mục tiêu của cờ vây là bao vây và loại bỏ quân đối thủ bằng cách làm chúng mất hết khí.

• Khi một quân hoặc nhóm quân không còn khí, chúng sẽ bị bắt và loại khỏi bàn cờ.
• Ví dụ, nếu Trắng đặt quân vào các vị trí “x”, quân Đen tại vị trí “o” sẽ bị bao vây hoàn toàn và bị bắt. Những quân này trở thành tù binh của Trắng và bị loại khỏi bàn cờ.

Khí của quân cờ

• Định nghĩa khí: Khi một quân cờ được đặt vào giao điểm, các giao điểm liền kề theo chiều ngang và dọc được gọi là khí (lối thoát).
• Liên kết quân: Các quân cờ cùng màu có thể kết nối với nhau theo đường ngang hoặc dọc để tăng số khí và mở rộng không gian. Tuy nhiên, quân cờ chéo nhau không được coi là liên kết.
• Giảm khí khi bị tấn công: Khi đối thủ đặt quân sát quân của bạn, số khí của quân đó sẽ giảm đi 1. Nếu một quân hoặc nhóm quân bị bao vây hoàn toàn, nó bị xem là quân chết và sẽ bị loại khỏi bàn cờ.
• Quy tắc đặt quân: Có thể đặt quân vào bất kỳ vị trí nào trên bàn cờ, miễn là vị trí đó còn khí. Không thể đặt quân vào vị trí hết khí, trừ khi nước đi đó giúp bắt quân đối thủ, tạo ra tình huống cải tử hoàn sinh (cứu nhóm quân sắp bị bắt).
• Khí không bền: Những khí dễ bị đối thủ lấp kín có thể khiến quân hoặc nhóm quân bị bắt ngược. Nếu quân Đen đặt vào vị trí khí không bền của quân Trắng, nó có thể ăn quân hoặc giải thoát nhóm quân bị bao vây.

Cách chơi cờ vây hiệu quả

1. Khi đám quân bị bao vây

• Nếu quân Trắng bị quân Đen bao vây hoàn toàn, Đen chỉ cần lấp kín khí cuối cùng (vị trí tam giác) để loại bỏ Trắng.
• Nếu Trắng không thể tạo thêm khí, mọi nước đi chỉ khiến quân mình bị bắt nhiều hơn.
• Tuy nhiên, trong một số trường hợp, dù bị bao vây, quân Trắng vẫn sống nếu có khí bên trong mà Đen không thể lấp kín (vị trí khoanh tròn).

2. Hy sinh quân

• Đôi khi, hy sinh một số quân có thể giúp bạn đặt bẫy đối thủ và giành lợi thế chiến thuật.
• Số quân bị loại không quyết định thắng thua. Kết quả dựa trên số đất chiếm được, vì vậy đừng quá tập trung vào việc bắt quân mà quên đi mục tiêu chính.

3. Tập trung chiếm đất

• Chiếm đất quan trọng hơn ăn quân. Nếu loại được nhiều quân nhưng chiếm ít đất, bạn vẫn có thể thua.
• Kiểm soát nhiều lãnh thổ cũng giúp tạo thêm khí, làm giảm khả năng phản công của đối thủ.

4. Rèn luyện kỹ năng Thu Quan

• Giai đoạn Thu Quan (giai đoạn cuối trận) cực kỳ quan trọng, vì mỗi ô đất đều có thể quyết định kết quả.
• Rèn luyện kỹ năng này giúp bạn không bị lật ngược thế cờ vào phút cuối.

5. Lưu ý cách tính điểm

• Đếm chính xác số đất của mình và đối thủ, sau đó so sánh để có kết quả công bằng.
• Đất không tính các quân cờ còn trên bàn hoặc đã bị loại.
• Khi tính điểm, quân Trắng sẽ được cộng thêm đất theo luật cờ vây.

Kết luận

Cờ vây là một trò chơi chiến thuật sâu sắc, đòi hỏi tư duy và khả năng tính toán. Hy vọng bài viết này của Sunwin đã giúp bạn nắm vững cách chơi cờ vây và chiến lược cơ bản. Chúc bạn rèn luyện hiệu quả và ngày càng tiến bộ.